Özdemir, `Ermeniler, Kafkasya`ya, yani `dışarıya` sürülmedi. 2 Ermeni`nin Urfa`da öldürülmesi üzerine Talat Paşa katillerin derhal yakalanarak yargılanmalarını istedi. Bu mu etnik temizlik?` diyor
SOHBET ODASI - DERYA SAZAK
DERYA SAZAK : 1915`te yaşananların `soykırım olmadığını` anlatmakta niye güçlük çekiyoruz?
HİKMET ÖZDEMİR : Cumhuriyet kuşakları, 1. Dünya Savaşı `nda olanlarla ilgili intikam duygusuna yol açabilecek şekilde yetiştirilmediler. Cumhuriyet `in kurucu liderleri, Osmanlı `nın son döneminde yaşananları toplumsal hafızadan silerek yeni bir sayfa açtılar. 1915 olaylarıyla ilgili eskiden Osmanlı tebaası olan Ermeni ileri gelenleri aynı yolu izlemediler. O dram kuşaktan kuşağa aktarıldı. 1. Dünya Savaşı `yla ilgili İngiltere `den kaynaklanan `savaş karartması` var. Suriye `ye göç sırasındaki salgın hastalıkların yol açtığı ölümler hiç dikkate alınmıyor. Türkiye aleyhindeki propagandaya bu tutum yol açıyor. Ermeni diasporası, `soykırım `ı sanal bir din haline getirdi. Zorunlu göç (tehcir) nasıl başlıyor?
Enver Paşa , Ermenilerin önce Kafkasya `ya sürülmelerini öneriyor. Alman komutanlar da önlem alınmasından yana. Talat Paşa cinayetinden sonra mahkemede tanıklık yapan Liman von Sanders , isyan eden grupların dağıtılması gerektiğini savunur. Ermeniler Kafkasya `ya sürülseydi o zaman gerçekten `deportation`, dışarıya sürmek olurdu. Talat Paşa , savaş bölgesi dışına fakat Osmanlı sınırları içerisinde güvenli bir yere, Suriye `ye gönderilmesini istiyor. Sonuçta, salt Ermeni oldukları ve Osmanlı `ya başkaldırdıkları için sürülmüyorlar mı?
Hayır, hayır. Bunu söyleyenler `soykırım ` sözleşmesini dikkatli okusunlar. Savaş zamanı güvenlik nedeniyle farklı etnik toplulukların başka bölgelere yerleştirilmesinin pek çok örneği var. İstiklal Savaşı `mızda, Karadeniz Ereğlisi `ndeki Rumlarla ilgili bir tehcir kararı söz konusudur. 2. Dünya Savaşı `nda ABD , Japonlara karşı önlem almış, Ruslar , Doğu Polonya `yı tamamen boşaltmıştır. Sürgünler sadece Doğu Anadolu `yla sınırlı değil, savaş bölgesi dışından Trakya `dan, Batı`dan da zorunlu göç oluyor. Halil Berktay `ın `etnik temizlik` iddiası da buna dayanıyor. Ermeniler neden 24 Nisan `a odaklanıyor?
24 Nisan `da Osmanlı Devleti `ne karşı bir silahlı ayaklanmayı planlayan Taşnak ve Hınçak örgütleri kapatılıyor. Lider konumunda 235 kişi tutuklanıyor. Tehcir kararı daha sonra çıkıyor. Ermeni kafilelerine yönelik saldırıların önlenmesiyle ilgili de pek çok yazışma var. Cemal Paşa uyarıyor. Hükümet, soruşturma komisyonları kurduruyor. Osmanlı Meclis -i Mebusan üyesi 2 Ermeninin Urfa `da öldürülmesi üzerine, Talat `la Cemal Paşa arasında yapılan yazışmalar var: Talat Paşa katillerin derhal yakalanarak yargılanmalarını istiyor. Bir `etnik temizlik` ya da `soykırım ` kastı olsa Talat bunu niye yapsın?
Sivil halk niye Anadolu `dan sürülüyor?
Savaş var. Genel bir ayaklanma söz konusu. Çanakkale `den önce İngilizlerin çıkarma yapmayı düşündükleri yer İskenderun Körfezi `ydi. Çünkü Kilikya bölgesindeki Ermeniler ayaklanacaktı. Nitekim 18 Mart `ta Zeytun ayaklanması oldu. (Maraş bölgesi). 1914 yılında Zeytun Ermenilerini temsilen bir delegasyon Petersburg`a gidiyor. Ruslar , Zeytun Ermenilerinin bağımsızlık isteğini Fransızlara ve İngilizlere bildiriyor. 1920`de Paris görüşmelerindeki `Sevr haritası` savaştan önce 1914`te hazırlanmıştı. Enver Paşa `ya İngilizlerin `rüşvet önerdiği` iddialarına ne diyorsunuz?
Ben İngiliz arşivlerinde de çalıştım, Enver Paşa `yla ilgili o yayınları izledim, öyle şeylere inanmıyorum. Osmanlı yönetimi, savaşa girdikten sonra büyük bir krizle karşı karşıya kalmıştır. Sürgünü , bu şartlarda değerlendirmek gerekiyor. 1915 şartlarında 500 bin Ermeni zorunlu göçe tabi tutulmuşsa, aynı tarihte Anadolu `ya 800 bin Müslüman mülteci gelmiştir. Savaşta, açlık ve hastalıktan binlerce insan kırılmış... Bu şartlarda sürgün, ölüm demek!
Talat Paşa , Berlin `de öldürülmeden önceki anılarında, Ermeni tehcirinin büyük bir faciaya dönüştüğünü ve bundan dolayı büyük acı çektiğini yazdı. Bu, öngörülemeyecek bir felaketti. Çünkü, Ömer Lütfi Barkan `ın, `Osmanlı Kolonizasyonu`yla ilgili muhteşem makalesi okunacak olursa, Osmanlı `da zorunlu göç ve iskan politikasının devlet sisteminin bir parçası olduğu görülecektir. Halil Berktay `ın Ermeni katliamına örnek gösterdiği Talat Paşa `nın Diyarbakır Valiliği `ne çektiği şifre telgraflar...
Pes doğrusu. Sayın Berktay `a meydan okuyorum, Sabancı Üniversitesi `nde bir toplantı düzenlesinler, tarihi belgeler ışığında Ermeni soykırımı iddiasını tartışalım. Talat Paşa `nın telgrafı, Ermenilerin korunmasına dönük. Osmanlı devlet düzeninde, Berktay`ın öne sürdüğü gibi gizli emirler de yok. Peki, Ermeni konvoylarına saldırı düzenleyenler cezaevi kaçkınları mı?
Yakup Cemil Alayı dediğimiz alayın bu şekilde oluşturulduğu söyleniyor. Bu insanların orduyla hiçbir ilgisi yok. Silahlı milisler. Unutmayalım ki bir devletin ayakta kalmak için elindeki bütün kaynakları seferber etme hakkı vardır. Ermenilere yönelik gizli emir yok, öyle mi?
Ben İngiliz arşivlerinde çalıştım. Gizli emir olsa çıkar. Osmanlı savaş bitince geri dönüş kararnamesiyle Ermenileri çağırıyor. Berktay, `Konvoylara saldırılmadığı ya da bir çatışma anında Ermenilerin korunduğu, şu kadar kişinin yaralı kurtarıldığı şeklindeki jandarma raporları varsa, Yusuf Halaçoğlu ile Hikmet Özdemir bunu kanıtlasın` diyor. Belgeler sizde...
Korumayla ilgili alınan önlemler Osmanlı Arşivleri Genel Müdürlüğü `nce açıklandı. Ayrıca Genelkurmay `ın yayınları var.
Atatürk `e göre çatışma
Cumhuriyet , 1915 olaylarından sorumlu tutulamaz. Soykırımı kabullenmek, Lozan `ın tanınmamasıdır. Türkiye , varlığını tartışma konusu yapan bir sürece razı olmaz.
Aşıların Ermeniler üzerinde denendiği iddiası var.
Amele taburlarında aşı deneyleri yapılıyor ama askeri hekimler bunları kendi üzerlerinde deniyor ve bir kısmı yaşamlarını kaybediyor. Türk askeri hekimleri hakkında aksini öne sürmek insafsızlıktır. Diaspora Ermenileri günümüzde ne istiyor? Sadece `soykırım `ın tanınmasını mı, arkasından tazminat ve toprak talebi gelecek mi?
Diaspora ve Ermenistan için seçilmiş travma, 1915 olayları. Bizimki Sevr ... Biz, Lozan `la aşıyoruz Sevr `i. Ermeniler için böyle bir şey söz konusu değil. Gümrü Antlaşması `nda Kazım Karabekir Paşa , Ermenistan `a `Sevr `in geçersiz olduğunu` kabul ettirmiştir. Geri dönüş kararnamesi çıktığında Suriye `den Türkiye `ye göç edenlerin sayısı hayli azalıyor. Yusuf Halaçoğlu `nun araştırmasında bunların bir kısmının İngiliz ordusunda askere alındığı öne sürülüyor.
İngilizlerin askere aldığı kesim, Musa Dağı Ermenileridir. 8 bindir sayıları. O sırada Güney cephesinde Cemal Paşa , Ermenilere o kadar iyi davranıyor ki, Ruslar teklifte bulunuyor:`Osmanlı `dan ayrıl, Suriye `de krallık kur!` diye... . Talat Paşa `yı Ermeniler öldürüyor.
Hepsini... 2 - 3 Kasım 1918 gecesi Alman savaş gemisine binerek İstanbul `dan ayrılan 7 kişiden 6`sı Ermeni suikastçılar tarafından öldürülmüştür. Talat Paşa Berlin `de suikasta uğradı. Cemal Paşa `yı yaverleriyle birlikte Tiflis `te Ermeniler öldürdü. Hatta Enver Paşayı Tacikistan `da takip eden Kızıl Ordu kuvvetinin komutanı da Ermeni `dir. Malta `da serbest bırakılan Sait Halim Paşa , Roma `da öldürülüyor. Biri hariç, Dr. Nazım Bey , o da 1926`da Atatürk `e suikast girişimi nedeniyle asıldı.
Anadolu `da bir `ulus devlet` kurma stratejisi, Türk ve Müslüman nüfusu homojen kılma niyetiyle örtüşmüyor mu?
Anadolu `yu `Ermenilerden arındıralım` diye bir plan yok. Mustafa Kemal , Lübnan Cumhurbaşkanı 1937 yılında Türkiye `ye geldiğinde şunu söylemiştir: `Nasıl memnun musunuz, kendi kendinizi yönetebiliyor musunuz?` Lübnan Cumhurbaşkanı, `Evet, gayet iyi götürüyoruz` deyince Mustafa Kemal şunu söylüyor: Ben Talat `a bunu 1916`da önerdiğim zaman, sus bunu başka bir yerde söyleme `Kafanı koparırlar` demişti. Mustafa Kemal `in kafasındaki proje neydi?
Anadolu `ya çekilelim şeklinde değil, `diğerlerine bağımsızlığını verelim, kendi kendilerini yönetsinler` istiyor. Misak -ı Milli sınırları içerisinde Türkiye Cumhuriyeti projesi, 1. Dünya Savaşı `na göre şekilleniyor olabilir. Cumhuriyet kurulduktan sonra Atatürk ve arkadaşlarının yaklaşımı nasıl?
Mustafa Kemal , `suçlular yargılansın` diyor. Malta `da tutulan rehinelerin İnebolu `ya getirilmesini istiyor. Serbest bırakılanlar Milli Mücadele `nin önder kadroları oluyor. 1915`te bir trajedi yaşanıyor ama söz konusu olan savaşta karşılıklı çatışmadır. Mustafa Kemal de olaya böyle bakıyor. Uluslararası arenada Türkiye , 24 Nisan sendromunu nasıl aşacak, ne yapılmalı?
Cumhuriyet `i kuran kadronun yaklaşımı bugün de geçerli olan çizgidir. Türkiye Cumhuriyeti , 1915 olaylarından sorumlu tutulamaz. AB sürecinde Ermeni soykırımını kabullenmek, Lozan `ın tanınmadığı anlamına gelir. Türkiye Cumhuriyeti , kendi varlığını tartışma konusu yapan bir sürece razı olmaz. Bu kadar insan ölmüş, hiç mi üzüntü yok?
Savaşın ölülerini ayırmayalım. Hepsi aynı trajedinin kurbanı. Halep `te bir yetimhaneyle ilgili defterleri okudum. Anadolu `dan gelmiş 1500 Ermeni yetim çocuk. Büyük bir trajedi. Üzülmemek mümkün değil. Özdemir kimdir?
Özdemir`in siyaset bilimi ve kamu yönetimi alanında birçok eseri bulunuyor. Londra ve Cenevre `de Ermeniler konusunda araştırmalar yaptı. Erdal İnönü ve Turgut Özal `ın başdanışmanlığını yapan Özdemir`in, `Ermeni İddiaları ve Türkiye `, `Sivil Cumhuriyet `, `Rejim ve Asker`, `Yön Hareketi ` isimli kitapları var. `Salgın hastalıklardan ölümler` ve `Talat Cinayeti`ni de yazan Özdemir, halen Türk Tarih Kurumu `nun Ermeni Araştırmalar Merkezi Başkanı olarak görevini sürdürüyor.
