18 Aralık 2007 Salı

Talat Paşa ve İttihat ve Terakki


2. Meşrutiyet öncesinde Selanik’in ünlü Yonyo Gazinosu’nda genç İttihatçı subaylar toplanırlardı. Buranın müdavimleri arasında Kolağası Mustafa Kemal, Enver Bey, Talat Bey, Cavit Bey, İsmail Canbolat gibi isimleri görüyoruz. (HÇ 68)

İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Selanik şubesini kuran kişiler arasında Vilayeti Selasiye Posta Telgraf Başkâtibi Talat Bey de bulunmaktadır. (HÇ 69) Cemiyete genç, aydın, idealist ve ölümü göze almış kişiler üye olarak alınırlardı. En önemli amaçlardan birisi Kanuni Esasi’nin yeniden yaşama geçirilmesini sağlamaktı. Cemiyetin içeride ve dışarıda iki merkezi vardı: Selanik ve Paris. Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti merkezi Paris’te olan Osmanlı Terakki ve İttihat Cemiyeti ile merkezi Selanik olan Osmanlı Hürriyet Cemiyeti’nin birleşmesiyle kurulmuştu. Selanik adına Paris’le yazışmaları yürüten kişi Sai Bey takma adını kullanan Talat Bey’di. (HÇ 72)

1908 yılında İttihat ve Terakki’nin mücadeleleri sonuç verdi ve 2. Meşrutiyet kuruldu. Kendisini “inkılapçı” olarak tanımlayan Talat Paşa, 1908 Devrimi’nden sonra Edirne mebusu olarak Osmanlı Meclisi Mebusanı’na girdi. Kendisi bir örgüt ustası olarak tanınırdı ve İttihat ve Terakki’nin özellikle sivil kitleler içindeki örgütlenmesi onun eseridir. Osmanlı İmparatorluğu’nda yalnızca padişaha değil geniş bir kitle desteği olan bir örgüte dayanan ilk ve tek sadrazamın Talat Paşa olduğunu söyleyebiliriz.